1-daagse cursus

€ 845,-

Bestuursdwang in de praktijk

23 juni 2026

UTRECHT
  • Alle ins & outs van de last onder bestuursdwang aan de hand van de relevante jurisprudentie
  • Tips & tricks om een goed bestuursdwangbesluit te nemen dat bij de rechter stand zal houden en waarvan de kosten later ook kunnen worden verhaald
  • Cursusopbouw volgens de procedure die gevolgd wordt bij het toepassen van de last onder bestuursdwang en het vervolgens nemen van een kostenverhaalsbeschikking
  • Praktische insteek en ook eigen praktijkcases inbrengen
  • In samenwerking met adviesbureau Pouderoyen Tonnaer 
Programma Docenten Materiaal Studiepunten Incompany

Inleiding

De last onder bestuursdwang is één van de twee herstelsancties uit hoofdstuk 5 van de Algemene wet bestuursrecht (naast de in de praktijk veel vaker toegepaste last onder dwangsom). Met de last onder bestuursdwang kan het bevoegd gezag zelf ingrijpen als de overtreding door de overtreder niet wordt beëindigd. In sommige gevallen is er zelfs sprake van een dermate gevaarlijke of spoedeisende situatie dat het bevoegd gezag meteen feitelijk handelt en pas daarna een besluit neemt om alles juridisch goed vast te leggen.

In de praktijk wordt de last onder bestuursdwang minder vaak toegepast dan de last onder dwangsom. Toch heeft het gebruiken van de bestuursdwangbevoegdheid in bepaalde situaties wel degelijk belangrijke voordelen boven het toepassen van de last onder dwangsom. Ten aanzien van de last onder bestuursdwang is er dus sprake van een situatie van ‘onbekend maakt onbemind’. Daar kan verandering in komen na het volgen van deze cursus.

Inhoud en resultaat

Deze cursus is een verdiepingscursus over het instrument van de last onder bestuursdwang. Eerst zal worden ingegaan op het verschil tussen de last onder dwangsom en de last onder bestuursdwang en in welke gevallen het de voorkeur heeft om te werken met het instrument van de last onder bestuursdwang.

Deze drie soorten bestuursdwangbesluiten zullen worden behandeld:

  • een reguliere last onder bestuursdwang,
  • een last onder bestuursdwang in gevallen van ‘spoed’ en
  • een last onder bestuursdwang bij ‘superspoed’.

Er zullen tips & tricks worden gegeven om de last onder bestuursdwang zo goed en duidelijk mogelijk op papier te zetten, zodat de last bij de rechter stand zal kunnen houden.

Ook zal worden ingegaan op het daadwerkelijk uitvoeren van de last onder bestuursdwang (effectueren) en het verhaal van de gemaakte kosten in verband met de toepassing van bestuursdwang. Waar moet je op letten?

Het programma is opgebouwd aan de hand van de juridische procedure die bij een last onder bestuursdwang en een kostenverhaalsbeschikking wordt doorlopen. Er zal veel worden gewerkt met concrete voorbeelden uit de praktijk van de docenten en de jurisprudentie over het bestuursdwanginstrumentarium.

Doelgroep

Deze cursus is bestemd voor juristen, toezichthouders, beleidsmedewerkers, advocaten, administratief-juridisch medewerkers die al enige kennis en/of ervaring hebben op het gebied van bestuursrechtelijke handhaving. Zij zijn werkzaam bij bijvoorbeeld overheden (gemeenten, provincies, waterschappen, omgevingsdiensten, ministeries), advocatenkantoren, adviesbureaus of bij rechtsbijstandsverzekeraars.


Programma

Introductie

  • Doel en opbouw van de cursus
  • Inleiding over de beginselplicht tot handhaving en het doel van handhavend optreden;
  • Wat is de last onder bestuursdwang precies en wanneer kies ik voor de last onder bestuursdwang in plaats van het in de praktijk meer gangbare instrument van de last onder dwangsom?
  • Wat regelt de Awb over de last onder bestuursdwang, welk bevoegd gezag kan de bestuursdwangbevoegdheid inzetten en wat is de wettelijke grondslag hiervan in de Gemeentewet, Provinciewet of Waterschapswet?
  • Kan ik in bezwaar nog switchen van de last onder dwangsom naar de last onder bestuursdwang en andersom?

Wie is de overtreder?

  • Korte inleiding over het overtredersbegrip en waarom dit zo’n belangrijk begrip is;
  • Kan ik een last onder bestuursdwang opleggen als nog niet helemaal duidelijk is wie de overtreder is? + is zekerheid over het overtrederschap wel van belang voor de kostenverhaalsbeschikking?
  • Moet een overtreder het in zijn macht te hebben om een overtreding te kunnen beëindigen alvorens een last onder bestuursdwang kan worden opgelegd?

Drie soorten bestuursdwang: reguliere bestuursdwang, spoedbestuursdwang en superspoed-bestuursdwang

  • Wanneer is er sprake van ‘spoed’ en ‘superspoed’ en wat voor consequenties heeft dit voor het nemen van het bestuursdwangbesluit en voor het geven van een begunstigingstermijn?
  • Binnen welke termijn moet er bij ‘superspoed’ alsnog een bestuursdwangbeschikking op schrift worden gesteld?
  • Binnen hoeveel tijd nadat het bevoegd gezag op de hoogte is geraakt van een (super) spoedeisende situatie dient een besluit te worden genomen tot het opleggen van een last onder bestuursdwang?

Een bijzondere vorm van bestuursdwang: de bouwstop

  • Wat is een bouwstop precies?
  • Wat is de juridische status van een mondelinge stillegging van de bouwwerkzaamheden?
  • Kan een bouwstop worden gecombineerd met een last onder dwangsom ter voorkoming dat verder wordt gebouwd?
  • Hoe zit het onder de Omgevingswet met de bouwstop: is er nog een bevoegdheid om een bouwstop op te kunnen leggen en hoe is de laatste jurisprudentie over de toepassing van de bouwstop onder de Omgevingswet?

Relatie ongewoon voorval in de zin van de Omgevingswet (afdeling 19.1) en de last onder bestuursdwang

  • Als bijvoorbeeld een tankwagen is gekanteld of er een calamiteit optreedt in een fabriek kan er sprake zijn van een ‘ongewoon voorval’. Ook in dat geval dient het bevoegd gezag hiertegen op te treden.
  • Is het verplichten van de veroorzaker tot het nemen van maatregelen bij een ongewoon voorval (artikel 19.4 Omgevingswet) te kenschetsen als het toepassing geven aan een last onder bestuursdwang?
  • Zo niet: zijn bepaalde leerstukken uit de Awb met betrekking tot het ongewoon voorval van overeenkomstige toepassing?

Tips & Tricks om een ‘rechterproof’ bestuursdwangbesluit op te leggen

  • Hoe dient een last onder bestuursdwang er uit te zien?
  • Welke zaken mag ik echt niet vergeten op te nemen in mijn last onder bestuursdwang?

De begunstigingstermijn bij een last onder bestuursdwang

  • Wat is bij een last onder bestuursdwang een redelijke begunstigingstermijn?
  • Hoe zit het met een begunstigingstermijn in de situaties van ‘spoed’ en ‘superspoed’?

Ten uitvoer leggen last onder bestuursdwang

  • Er is door de overtreder géén uitvoering gegeven aan de last onder bestuursdwang: wat nu?
  • Welke bevoegdheden (accessoire bevoegdheden) heeft het bevoegd gezag om zelf de uitvoering van de last onder bestuursdwang ter hand te nemen?
  • Hoe verhouden deze accessoire bevoegdheden zich tot de reguliere bevoegdheden van toezichthouders uit titel 5.2 van de Awb?

Verhaal van gemaakte bestuursdwangkosten bij de overtreder

  • Welke zaken moet ik in mijn bestuursdwangbeschikking opnemen om succesvol de kosten te kunnen verhalen?
  • Welke zaken moet ik in mijn kostenverhaalsbeschikking opnemen om succesvol de kosten te kunnen verhalen?
  • Is het verplicht om de bestuursdwangkosten te verhalen en in welke gevallen dienen de kosten niet (geheel) op de overtreder te worden verhaald?
  • Binnen welke termijn moet de kostenverhaalsbeschikking uiterlijk worden genomen?
  • Welke (soorten) kosten kunnen worden verhaald en vanaf welk moment mogen kosten in rekening worden gebracht in verband met een bestuursdwangprocedure?
  • Wat is de sanctie als er in de bestuursdwangprocedure iets mis is gegaan?

Procedurele zaken in verband met een bestuursdwangprocedure

  • Hoe verloopt de rechtsbeschermingsprocedure tegen de last onder bestuursdwang en de kostenverhaalsbeschikking?
  • Dient de last onder bestuursdwang in bezwaar ex tunc of ex nunc te worden getoetst?
  • Kan een verzoeker om handhaving specifiek verzoeken om het opleggen van een last onder bestuursdwang en kan hij vervolgens bij het bevoegd gezag vragen om het effectueren van de opgelegde last onder bestuursdwang?

Door de hele cursus heen: bespreking voorbeelden uit de praktijk

Docenten

Michael Graafhuis
Strategisch Regisseur bij het team Bouw- en Milieutoezicht en Bodem
Michael houdt zich als Strategisch Regisseur onder andere bezig met het adviseren en procederen op het gebied van bestuursrechtelijke handhaving van het omgevingsrecht. Momenteel is Michael werkzaam bij de gemeente Heerlen. Daar adviseert hij over bestuursrechtelijke handhaving van APV-, bouw-, RO-, en milieuzaken. In zijn werk streeft Michael altijd naar een creatieve, doelgerichte en praktische aanpak.
 
mr. Yuval Schönfeld
senior jurist Pouderoyen Tonnaer
 
Yuval is als senior adviseur omgevingsrecht verbonden aan adviesbureau Pouderoyen Tonnaer. Hij stelt adviezen op over de meest uiteenlopende onderwerpen op het gebied van het omgevingsrecht. Ook het handhavingsrecht heeft zijn interesse. Zo heeft hij meerdere publicaties geschreven in relevante vakbladen. Praktijkervaring met handhaving heeft Yuval opgedaan door o.a. de gemeente Sittard-Geleen en de provincie Limburg.
 

Materiaal

  • Digitale hand-outs en eventueel aanvullend digitaal materiaal
  • Toegang tot de gehele digitale kennisbank van PONT | Omgeving tot een maand na de cursus 

Hiermee krijg je toegang tot het dossier met alle relevante achtergrondinformatie rondom de cursus. Zo kun je voor, tijdens en na de cursus continu leren over dit onderwerp.

Verder krijg je met PONT | Omgeving gratis toegang tot tientallen dossiers, 40 digitale boeken van Berghauser Pont Publishing, waaronder commentaar en naslag, en het gehele jurisprudentie archief.

Studiepunten

Studiepunten en -uren

Voor deze cursus/opleiding kun je 6 studie-uren rekenen.

BP Studieuren66

Aanmelden

Datum, Locatie en Prijs

  • 23 juni 2026
  • 09:30 - 16:45
  • UTRECHT
  • € 845,-
    • Genoemd bedrag is exclusief 21% btw
    • Prijs is inclusief complimentary lunch, koffie en thee
Aanmelden

Referenties

Voor deze nieuwe cursus zijn geen referenties beschikbaar

ook interessant voor jou

Incompany

Deze cursus liever met jouw eigen team en op maat bij jou op kantoor? Dat kan! De voordelen van incompany op een rij:

  • De training is altijd maatwerk
  • Je bereikt als team hetzelfde niveau
  • Voorafgaand een vrijblijvend intakegesprek met de trainer(s)
  • Bedrijfsspecifieke situaties worden betrokken
  • Je bepaalt de data van de training

Ook interessant voor jou

Meer weten?

Heb je nog vragen of wil je deze cursus incompany volgen?

Of wil je persoonlijk studieadvies? We vertellen je graag wat de mogelijkheden zijn. Via onderstaand contactformulier kun je contact opnemen met onze klantenservice of ons salesteam. Wil je direct contact met de betreffende programmamanager? Bekijk dan de contactgegevens rechts.

Raadpleeg de Veelgestelde vragen om te zien of jouw vraag ertussen staat. Of neem contact op met de programmamanager:
Chiara van Ommeren
Programmamanager, Berghauser Pont Academy
Je kunt contact opnemen met Chiara via chiara@berghauserpont.nl
(020) 820 09 08 | (06) 253 271 03