1-daagse cursus


Bodemdaling: oorzaken, gevolgen en aanpak - alleen als incompany


  • "Als er geen maatregelen worden genomen zorgt verzakking van gebouwen de komende jaren voor miljarden euro's aan schade” (PBL, november 2018)
  • "..schat de gemiddelde bodemdaling (in delta’s wereldwijd) op 18 mm per jaar, een factor 6 tot 9 meer dan de zeespiegelstijging” (Nature Geoscience)
  • Overheden hebben zich gecommitteerd om Nederland in 2050 klimaatbestendig en waterrobuust te hebben ingericht, bodemdaling maakt daar integraal onderdeel vanuit.
  • Bodemdaling: één term met vele oorzaken
  • Geen eenduidige oplossingen: creatief zoeken naar goede aanpak, maatwerk !
  • In één dag alle ins en outs op een rij: begrippen, oorzaken, gevolgen, belangen, beleid en aanpak
Inhoud Programma Docenten Materiaal Studiepunten Incompany

Inleiding

In Nederland is bodemdaling pas de laatste jaren echt op het netvlies verschenen. Met name in Groningen, gerelateerd aan de gasexploitatie. Langjarige daling van het maaiveld gecombineerd met de voelbare bevingen met direct waarneembare gevolgen resulteren nu in een herstelactie van een ongekende omvang. Bodemdaling in combinatie met winning van grondstoffen heeft een prominente plaats gekregen.

Meer dan de helft van ons land heeft te maken met bodemdaling, maar lang niet overal in de mate en met de (fysiek) merkbare effecten van gaswinning. Oorzaken kunnen onder meer gelegen zijn in vaak aangehaalde veenoxidatie, maar ook in winning van grondwater. De oorzaak varieert van zeer diep in de bodem tot minder diep of zelfs aan het oppervlak. Bij die verschillende oorzaken horen de specifieke gevolgen én de dillema’s en mogelijkheden bij het er mee omgaan. Dat betekent dat het geen eenduidige oplossing kent en er op een creatieve manier moet worden nagedacht bij het zoeken naar een goede aanpak.

Dat bodemdaling wordt gemeten maakt het nog geen algemeen aanvaard fenomeen waarvoor aandacht / acceptatie is bij de betrokken actoren en waarvoor vervolgens technieken en middelen ter beschikking moeten worden gesteld. Dit is op zich goed verklaarbaar aangezien het proces langzaam en gestaag plaatsvindt en soms niet oplosbaar lijkt te zijn. En wat is er vervelender dan een probleem waarvoor ogenschijnlijk geen oplossing voorhanden is…..

Inhoud en resultaat

Deze cursus bespreekt allereerst de basis, de Nederlandse bodem zelf met al haar karakteristieken. Vervolgens worden de mogelijke oorzaken doorgenomen, want zonder goed begrip voor en conceptueel beeld van de oorzaak is het blind zoeken naar een oplossing.

Vanuit de oorzaken van bodemdaling wordt het handelingsperspectief bekeken: wat kan wel en niet en wat zijn daarvan de gevolgen. Oplossingen en oplossingsrichtingen worden doorgenomen met specifieke aandacht voor: “hoe ga je dit praktisch aanpakken met alle verschillende betrokkenen, vaak van verschillende afdelingen, maar ook verschillende overheden”.

De onderdelen worden op een toegankelijke manier behandeld. Daarbij zal, door de interactieve aanpak van de sprekers, de specifieke situatie van de deelnemers centraal staan.

Doelgroep

Deze cursus is bedoeld voor mensen die betrokken zijn bij het nadenken over en maken van beleid voor het omgaan met de gevolgen van de bodemdaling. Dit kunnen zijn beleidsmedewerkers bodem, milieu, water, openbare ruimte, kabels en leidingen, beheer en ruimtelijke ordening bij gemeenten, provincies en waterschappen.

Programma

Introductie en voorstellen

De deelnemersgroep stelt zich aan elkaar voor waarbij men tevens aangeeft waar men vandaag voor komt en welke specifieke problemen zich in hun omgeving voordoen en op welke vragen men antwoord zoekt.

De Nederlandse bodem

Een korte introductie over de typische Nederlandse bodemopbouw en het vroegere en huidige bodemgebruik. Dit vindt plaats met een geologisch tintje en met aandacht voor het voormalige en tegenwoordige menselijke ingrijpen. Waarom lijkt het alsof bodemdaling steeds belangrijker wordt en speelt daarin het vroegere boerenverstand een belangrijke rol?

Oorzaken Bodemdaling

Met de kennis uit het vorige onderdeel worden de verschillende oorzaken op een rij gezet. Er wordt o.a. stil gestaan bij:

  • Veenoxidatie
  • Bovenbelasting
  • Mijnbouwkundige activiteiten
  • Grondwaterwinning etc.

Het omgekeerde herstel van bodemdaling te zien als bodemstijging vindt ook plaats en is zeker niet zonder gevolgen en risico’s.

Gevolgen Bodemdaling

Bodemdaling resulteert in een scala van gevolgen die deels vergelijkbaar zijn, deels sterk afwijken per geïdentificeerde oorzaak. Het heeft effect op publieke werken (riolering, infrastructuur), exploitanten (kabels en leidingen), waterkeringen, maar ook op privaat bezit (gebouwen, percelen en eigen infra).De gevolgen zijn veelal sterk plaatsgebonden, puur als gevolg van de mate van variatie in de bodemopbouw, maar soms ook regio omvattend door schaalgrootte en/of diepte.

Stakeholders en belangen

Als beleid moet worden gemaakt waarbij communicatie over bodemdaling, maar ook verantwoordelijkheid en een voortrekkersrol innemen belangrijke elementen zijn moeten de betrokken stakeholders met hun belangen in beeld zijn. Waar en op welk niveau moeten besluiten worden genomen? De bodemdaling raakt ons allen, ook de diverse lagen binnen de overheid.Wat zijn de rollen en belangen en hoe creëer je betrokkenheid in een dergelijk landschap ?

Voorbeelden beleid en aanpak

Het meest voor de hand liggende voorbeeld betreft de gaswinning in Groningen: de winning wordt op termijn gestaakt, de (veilige!) wijze waarop moet nog verder worden bepaald, evenals het verwachtingenmanagement. Andere mijnbouwkundige activiteiten staan evenzeer onder druk. Staatstoezicht op de Mijnen heeft voor zowel zoutwinning als toekomstige geothermie laten weten dat rekening gehouden moet worden met seismische onderbouwing en oplossingen en financiering voor uiteindelijke abandonnering.Meer aan het oppervlak wordt serieus gekeken naar wijziging van landgebruik (passieve reactie door natte landbouw of omzetting naar natuur), op maat drainage, maar ook beperkingen aan of compensatie van onttrekkingen onder slappe bodem.

Discussie en ‘wat neem ik mee?’

De cursus wordt geëindigd met een gezamenlijke discussie hoe je op je eigen werkplek verder gaat met dit probleem. Direct handelingsperspectief!

Docenten

Charles Odekerken
Zelfstandig adviseur
 
Als zelfstandig adviseur is Charles Odekerken met name gericht op bodem- en stofspecifieke adviezen en tevens specialist communicatie en kennisoverdracht. Zijn werkzaamheden bestaan uit advies, elementair onderzoek (o.a. asbest en kwik) en het veelvuldig ontwikkelen en verzorgen van cursussen. Hij werkt voor veel verschillende grotere opdrachtgevers zoals Shell, Nederlandse Aardolie Maatschappij, Vitens, Evides. Met veel van de opdrachtgevers is sprake van een al langdurende en bestendige werkrelatie.
 
René Vreugdenhil
Zelfstandig adviseur
 
René Vreugdenhil is zelfstandig adviseur, met name gericht op bodem gerelateerde activiteiten en adviezen. Hij heeft veel Inhoudelijke kennis over de nieuwe beleidsmatige ontwikkelingen, te denken aan de Omgevingswet, het Bodemconvenant 2016-2020, etc. in bodem breed perspectief. Verder is hij medeoprichter van Pondera GeoEnergy, waarbij hij intensief betrokken is bij het initiëren en begeleiden van geothermische projecten en potentiele ondergrondse opslag. Hij geeft al vele jaren bodemcursussen.
 

Materiaal

U ontvangt een map met de handouts van de presentaties en bijlagen

Studiepunten

Studiepunten en -uren

Voor deze cursus/opleiding kunt u 0 studie-uren rekenen.

Aanmelden

Datum, Locatie en Prijs

  • Prijs op aanvraag
aanmelden

Referenties

ook interessant voor u

Incompany

Deze cursus liever met uw eigen team en op maat bij u op kantoor? Dat kan! De voordelen van incompany op een rij:

  • De training is altijd maatwerk
  • U bereikt als team hetzelfde niveau
  • Voorafgaand een vrijblijvend intakegesprek met de trainer(s)
  • Bedrijfsspecifieke situaties worden betrokken
  • U bepaalt de data van de training

Ook interessant voor u

Vragen over de Cursus?

Meer weten?

Heeft u nog vragen of wilt u persoonlijk studieadvies? We staan u graag te woord over de mogelijkheden. Via onderstaand contactformulier kunt u contact opnemen met de klantenservice. Wilt u direct contact met de betreffende programmamanager? Bekijk dan de contactgegevens rechts.

Paulo da Rosa
Programmamanager, Berghauser Pont Academy
 
U kunt contact opnemen met Paulo via 06 25 338 920 of via paulo@berghauserpont.nl