Specifieke zorgplicht onder de Omgevingswet

Inleiding

Met de inwerkingtreding van de Omgevingswet op 1 januari 2024 is een belangrijke verschuiving opgetreden in de manier waarop het bestuursorgaan en de toezichthouder omgaan met onze fysieke leefomgeving.   

De zorgplicht verplicht niet alleen burgers en bedrijven, maar ook overheden om de nodige maatregelen te treffen om nadelige gevolgen voor de fysieke leefomgeving te voorkomen. Indien dat niet mogelijk is, zijn zij verplicht deze gevolgen zoveel mogelijk te beperken. Dit betekent dat iedereen een actieve rol heeft in het beschermen en verbeteren van de leefomgeving. Voor bestuursorganen en toezichthouders brengt dit een verschuiving met zich van een reactieve naar een proactieve aanpak. Zij moeten nu niet alleen optreden wanneer overtredingen plaatsvinden, maar ook preventief handelen om risico's te minimaliseren en de omgevingskwaliteit te waarborgen. 

Specifieke zorgplichten borduren voort op de algemene zorgplicht, maar zijn concreter. Naast het Rijk kunnen gemeenten specifieke zorgplichten opnemen in hun verordeningen en omgevingsplannen.  

Inhoud en resultaat

Deze cursus biedt een diepgaand inzicht in de specifieke zorgplicht en richt zich op de praktische implicaties ervan voor gemeentelijke overheden.

Na afloop van deze cursus heeft de deelnemer een grondig begrip van de specifieke zorgplicht onder de Omgevingswet en kennis opgedaan over:

• algemene zorgplicht vs. specifieke zorgplicht
• instrumentarium gemeenten
• vaste rechtspraak van de bestuursrechters
• spanningsveld bij twijfelgevallen
• maatwerkvoorschriften, beleidsregels en vergunningvoorschriften

Praktijkvoorbeeld

De cursus sluit aan bij de dagelijkse praktijk. De deelnemer mag een (fictieve) praktijkcasus vooraf voorleggen aan de docenten. De casus wordt dan onderdeel van het programma. 

In de cursus worden ook praktijkvoorbeelden behandeld, bijvoorbeeld over een overtreding van de “zorgplicht gezondheid” uit het tijdelijk deel van het omgevingsplan van een gemeente. 

In deze handhavingszaak werd voor het eerst een bestuursdwangbesluit op basis van de Omgevingswet getoetst. Het ging om een last onder bestuursdwang van het college B&W gericht op het schoonmaken en brandveilig maken van een vervuilde woning. Hier speelde ook de “zorgplicht gezondheid” uit het omgevingsplan. Het oordeel van de voorzieningenrechter kwam erop neer dat het bestuursdwangbesluit in stand kon blijven. Het was onder andere aannemelijk dat de vele etensresten tot stankoverlast leidden met een overtreding van de zorgplicht uit de “bruidsschat” van het omgevingsplan tot gevolg. Via de bruidsschat is het overtreden van die zorgplicht een omgevingsplanactiviteit die omgevingsvergunningplichtig is.

Doelgroep

De cursus is bestemd voor specialisten en medewerkers die betrokken zijn bij de specifieke zorgplicht in combinatie met de fysieke leefomgeving, Dit kunnen zijn:

• gemeentelijke toezichthouders en handhavers
• gemeentelijke beleidsmedewerkers
• VTH-juristen
• Vastgoedjuristen

De cursus kan ook interessant zijn voor omgevingsdiensten, advocaten en adviseurs.